İçinde yer alan maddeleri değerlendirip, idrar yolları enfeksiyonlarından, şeker hastalığına kadar pek çok hastalık ile ilgili fikir veren bir testtir. Normal bir bireyde idrarın görünüşü, yoğunluğu ve içermiş olduğu maddeler bellidir. Normalden sapmalar çeşitli hastalıkların habercisi olarak karşımıza çıkar. Buna yansıyan anormallikler binlerce seneden beri hastalıkların teşhisi için kullanılmaktadır. Örneğin idrar renginin koyulaşması gibi kolay bir gözlem ile bile, doktor olmaya gerek olmadan, vücudun susuz kalmış olduğu anlaşılabilir. İdrar Tahlili Testi Ve Değer Aralığı Nedir?

İdrar tahlili neden yapılır?

Sağlık durumunun değerlendirilmesinde: Rutin kontroller esnasında, hamilelik kontrollerinde, cerrahi ameliyatlardan önce her şeyin yolunda olup olmadığını anlamak için,

Teşhis koymada: Karın ağrısı, sırt ağrısı, bel ağrısı, idrar yapıldığı sırada ağrı duyulması, sık sık idrara çıkılması, idrarda kan olması gibi belirtilerin olduğu durumlar ile alakalı rahatsızlıklara tanı koymak amacı ile,

Bir hastalığın takibinde: İdrarda belirti veren bir hastalığın teşhisi konduktan sonra hastalığın tedavisi ve takibini yapmak amacı ile idrar tahlili istenmektedir.

İdrar tahlilinde neler test edilir?

Standart bir idrar tahlilinde test edilen kimyasal ile mikroskobik maddeler aşağıda sıralı halde verilmiştir. Bunlardan başka idrar 100’den fazla testin yapılabileceği bir vücut sıvısı olarak karşımıza çıkar. Kadınlar gebe olup olmadıklarını belki de en basit yolu ile bir miktar idrarını kullanıp aldıkları bir gebelik testi ile öğrenebilirler. Tipik olarak bir idrar tahlilinde yer alan testler sıralanmıştır:

İdrar tahlili olarak isimlendirilen test içinde değişik maddelerin araştırıldığı ve bir arada değerlendirildiği bir testtir.

1. MAKROSKOPİK ANALİZ:

Renk:

Normal: Açık sarı ile koyu sarı arasında değişkenlik gösterir.

Anormal: Pek çok besin ve ilaç bunun rengini değiştirebilir. Uzun süreli böbrek problemlerinde ve kontrolsüz şeker hastalığında idrar renksiz olabilir. Susuz kalındığı zaman idrarın rengi koyu sarıya döner, idrarda kan bulunması halinde idrarın rengi kırmızı hale döner.

Berraklık:

Normal: İdrar berraktır.

Anormal: İdrarda iltihap, kan, spermi bakteri, maya, kristal, parazit ya da mukus bulunması durumunda idrar bulanık hale gelir.

2. KİMYASAL ANALİZ:

Yoğunluk:

Normal: 1005 – 1030 arasındadır.

Anormal: 1030’dan daha fazla yoğunluğa sahip olmasının sebepleri arasında az su içilmesi, kusma, terleme ya da ishal gibi sebepler ile vücudun sıvı kaybetmesi, idrarda şeker bulunması gibi nedenler sayılabilir. İdrar yoğunluğunun bin beşin altında olmasıysa idrar yoğunluğunu azaltıcı; bol sıvı alımı, ağır böbrek hastalıkları ya da idrar söktürücülerinin kullanımı gibi etmenler sayılabilir.

Asidite (pH):

Normal: 4.6 – 8.0 arasındadır.

Anormal: Süt ürünleri ya da limon gibi bazı besinlerle antiasit gibi bazı ilaçlar idrarın PH’ sını değiştirebilmektedir. Alkali, yani sekiz ve üzerinde olması; aşırı kusma, böbrek hastalıkları, idrar yolu enfeksiyonları ve astım gibi hastalıklarda görülmektedir. İdrar PH’ sının asit, yani 7’nin altında olması; akciğer hastalıklarında, kontrolsüz şeker hastalığında, yüksek doz aspirin alımında, ishal, susuzluk, açlık ve aşırı alkol alımı gibi durumlarda görülmektedir. 

Protein:

Normal: İdrarda protein yer almaz.

Glikoz:

Normal: İdrarda şeker yer almaz.

Anormal: Şeker hastalığı, böbreküstü bezi hastalığı, karaciğer hasarı, farklı zehirlenmeler ile böbrek hastalıklarında idrarda şeker bulunabilmektedir.

Keton:

Normal: İdrarda keton yer almaz.

Anormal: Karbonhidrat yoksunu bir diyet yapıldığı zaman, kontrolsüz şeker hastalığında, açlıkta, alkolizmde, oruçta keton pozitif hale gelmektedir.

Nitrit:

Normal: İdrarda nitrit yer almaz.

Anormal: İdrarda bakterilerin yer alması ve bir enfeksiyon varlığında nitrit pozitif hale gelir.

Bilirubin:

Normal: İdrarda bilirubin yer almaz.

Anormal: İdrarın içinde bulunması ilk olarak karaciğer sorunu olmak üzere farklı sorunları düşündürür.

Ürobilinojen:

Normal: İdrarda miktarı çok azdır.

Anormal: İdrarda ürobilinojen yer alması da siroz, hepatit gibi karaciğer hastalıklarını düşündürür.

3. MİKROSKOPİK ANALİZ:

Akyuvar:

Normal: İdrarın içinde akyuvar çok nadirdir ya da bulunmaz.

Anormal: Enfeksiyon, mesane tümörleri, böbrek iltihabı gibi durumlarda idrarda akyuvarlar görülebilmektedir.

Alyuvar:

Normal: Alyuvar çok nadirdir ya da bulunmaz.

Anormal: Böbrek ya da mesane yaralanmalarında, böbrek taşlarında, böbrek iltihaplarında, böbrek ile mesane tümörlerinde idrarda alyuvarlara rastlanılmaktadır.

Kristaller:

Normal: İdrarda kristal bulunmamaktadır.

Anormal: İdrarda kristal bulunması idrar yollarında bir taş ya da kum olduğunu göstermektedir.

Hücreler:

Normal: İdrar yollarından dökülen hücreler idrarda yer alabilir. Bu hücreler idrar yollarında yer alan normal hücrelerdir.

Anormal: İdrar yollarından herhangi bir yerinde yer alan bir kanser nedeni ile kanser hücreleri görülebilir.

İdrar tahlilini etkileyen faktörler nelerdir ?

Bayanların adet döneminde idrara karışan kan idrar tahlilinde alyuvarların görülmesine neden olur.

İdrar tahlili öncesinde nelere dikkat edilmelidir ?

İdrar tahlilinden önce kullanmış olduğunuz ilaçları doktorunuza söylemenizde fayda vardır. Çünkü bazı ilaçlar idrarın renginde değişim yaratabilir. Bu ilaçlara örnek olarak; vitaminler, rifampini fenitoin gibi ilaçlar gösterilebilir. Ayrıca, idrar söktürücüler de idrar tahlilini etkiler.

Kadınlar eğer adet dönemindeyse bunu doktora belirtmelidir. Çünkü idrara karışan alyuvarlar hatalı teşhise sebep olabilir.